Ngành chăn nuôi gia súc, gia cầm tại Việt Nam phát triển mạnh mẽ, đáp ứng nhu cầu thực phẩm trong nước và xuất khẩu. Tuy nhiên, nước thải từ chuồng trại chứa hàm lượng hữu cơ cao, vi sinh vật gây bệnh, khí độc, và mùi hôi, gây ô nhiễm nghiêm trọng đất, nước, và không khí. Xử lý nước thải chăn nuôi là yếu tố then chốt để bảo vệ môi trường, nâng cao chất lượng nông nghiệp, và đảm bảo phát triển bền vững trong dài hạn.
Đặc điểm nước thải chăn nuôi
Quy Trình Xử Lý Nước Thải Chăn Nuôi Heo, Gà, Bò Đạt Chuẩn Môi Trường
Nước thải chăn nuôi phát sinh từ các nguồn như rửa chuồng trại, nước tiểu, phân gia súc – gia cầm, và thức ăn thừa, với thành phần ô nhiễm chính:
- Chất hữu cơ: BOD và COD rất cao, gây cạn kiệt oxy trong nguồn nước.
- Nitơ, photpho: Gây hiện tượng phú dưỡng, làm chết sinh vật thủy sinh.
- Vi sinh vật, trứng giun, vi khuẩn gây bệnh: Tiềm ẩn nguy cơ lây nhiễm.
- Khí độc: NH₃ (amoniac), H₂S (hydro sunfua) gây mùi hôi khó chịu.
- Tính chất: Lưu lượng không ổn định, nồng độ ô nhiễm cao gấp nhiều lần nước thải sinh hoạt.
Những đặc điểm này đòi hỏi quy trình xử lý chuyên sâu để giảm thiểu tác động môi trường.
Quy trình xử lý nước thải chăn nuôi
Một hệ thống xử lý nước thải chăn nuôi điển hình bao gồm các bước sau:
- Xử lý sơ bộ:
- Hố tách rác, song chắn rác → Loại bỏ phân rắn, rơm, và cỏ.
- Bể điều hòa → Ổn định lưu lượng và nồng độ ô nhiễm.
- Xử lý kỵ khí (chính):
- Hầm Biogas, UASB → Phân hủy chất hữu cơ, giảm BOD, COD, đồng thời sinh khí biogas dùng cho sinh hoạt.
- Xử lý hiếu khí:
- Aerotank, MBBR hoặc SBR → Xử lý nitơ, photpho, làm trong nước thải.
- Khử trùng:
- Sử dụng chlorine, ozone hoặc tia UV → Tiêu diệt vi khuẩn và trứng giun.
- Tái sử dụng / xả thải: Đạt tiêu chuẩn QCVN 62-MT:2016/BTNMT.
Công nghệ xử lý nước thải chăn nuôi hiện đại
Công nghệ xử lý nước thải chăn nuôi hiện đại
Các công nghệ tiên tiến đang được áp dụng hiệu quả:
- Biogas kết hợp MBR: Tạo nguồn năng lượng tái tạo từ khí biogas, nước sau xử lý có thể dùng tưới cây.
- Công nghệ vi sinh vật hữu ích (EM, chế phẩm sinh học): Giảm mùi hôi, hỗ trợ phân hủy chất hữu cơ nhanh chóng.
- Wetland nhân tạo (hệ thống đất ngập nước): Xử lý tự nhiên, chi phí thấp, thân thiện với môi trường.
Những công nghệ này giúp tối ưu hóa hiệu quả và tận dụng nguồn tài nguyên từ nước thải.
Lợi ích khi xử lý nước thải chăn nuôi
Đầu tư vào hệ thống xử lý nước thải chăn nuôi mang lại nhiều lợi ích:
- Giảm ô nhiễm: Bảo vệ nguồn nước ngầm và cải thiện chất lượng không khí.
- Tạo nguồn phân bón hữu cơ và khí sinh học: Hỗ trợ sản xuất nông nghiệp tuần hoàn.
- Đáp ứng quy định pháp luật: Tránh bị xử phạt môi trường, đảm bảo hoạt động lâu dài.
- Góp phần xây dựng mô hình nông nghiệp bền vững: Nâng cao uy tín và hiệu quả kinh tế cho trang trại.
Xử lý nước thải chăn nuôi không chỉ là trách nhiệm mà còn là cơ hội để người chăn nuôi tận dụng nguồn phụ phẩm, giảm thiểu tác động xấu đến môi trường, và phát triển nông nghiệp bền vững. Các doanh nghiệp và trang trại nên đầu tư vào công nghệ phù hợp với quy mô để đạt hiệu quả tối ưu, góp phần xây dựng một nền nông nghiệp xanh và hiệu quả.
